Jaki wpływ ma korzystanie z urządzeń elektronicznych na rozwój mózgu dziecka w wieku przedszkolnym?

Współczesne dzieci mają dostęp do urządzeń elektronicznych już od najmłodszych lat. Smartfony, tablety, komputery czy telewizory stały się nieodłącznym elementem ich codzienności. Choć technologia może przynosić korzyści, jej nadmierne i niekontrolowane używanie ma poważne konsekwencje dla rozwoju mózgu dziecka. W szczególności, w wieku przedszkolnym, kiedy rozwój mózgu jest najbardziej intensywny, korzystanie z urządzeń elektronicznych może wpływać na funkcje poznawcze, ruchowe, emocjonalne i społeczne dziecka.

Czym jest rozwój mózgu w wieku przedszkolnym?

Mózg dziecka w wieku przedszkolnym przechodzi przez bardzo szybki rozwój. W tym czasie tworzą się połączenia nerwowe, które stanowią podstawę późniejszych umiejętności poznawczych, motorycznych i społecznych. Okres przedszkolny to czas, w którym dziecko uczy się podstawowych umiejętności, takich jak mowa, koncentracja, rozwiązywanie problemów, czy też umiejętność funkcjonowania w grupie. Każdy bodziec, z którym dziecko ma kontakt, wpływa na rozwój jego mózgu. Dlatego tak ważne jest, by w tym okresie dziecko było wystawione na pozytywne bodźce, które wspierają jego naturalny rozwój.

Negatywne skutki nadmiernego korzystania z urządzeń elektronicznych

Mózg dziecka w tym wieku jest szczególnie wrażliwy na bodźce z otoczenia, dlatego warto zwrócić uwagę na skutki, jakie mogą pojawić się w wyniku nadmiernej ekspozycji na media elektroniczne. 

1. Opóźnienia w rozwoju funkcji poznawczych i ruchowych

Zbyt częste korzystanie z urządzeń elektronicznych prowadzi do zmniejszenia aktywności fizycznej dziecka. Maluchy, które spędzają zbyt dużo czasu przed ekranem, rzadziej bawią się na świeżym powietrzu i angażują w zabawy, które rozwijają ich motorykę i zdolności poznawcze. Brak ruchu wpływa negatywnie na rozwój zdolności do koncentracji, naukę czytania, pisania oraz innych umiejętności potrzebnych w późniejszym życiu.

2. Zaburzenia uwagi i impulsywność

Ekrany urządzeń generują szybko zmieniające się bodźce wizualne i dźwiękowe, które mogą utrudniać rozwój zdolności koncentracji. Dzieci, które regularnie korzystają z technologii, mogą mieć trudności z utrzymaniem uwagi na jednym zadaniu przez dłuższy czas. Zjawisko to wpływa na zdolność skupiania się na nauce, interakcjach społecznych oraz rozwiązywaniu problemów, co może przełożyć się na trudności w szkole.

3. Opóźnienie rozwoju mowy i funkcji językowych

Korzystanie z urządzeń elektronicznych skraca czas, który dziecko spędza na interakcjach z dorosłymi i rówieśnikami. Wspólne rozmowy, zabawy i inne aktywności społeczne są kluczowe dla rozwoju słownictwa i umiejętności komunikacyjnych. Zbyt duża ekspozycja na bodźce wizualno-audiowizualne z ekranów, które silnie stymulują prawą półkulę mózgu, hamuje rozwój lewej półkuli odpowiedzialnej za mowę i język.

4. Zmiany w strukturze mózgu

Badania pokazują, że nadmierne korzystanie z mediów elektronicznych może zmieniać strukturę mózgu, w szczególności kory mózgowej, co utrudnia rozwój funkcji wykonawczych, takich jak planowanie, organizacja i rozwiązywanie problemów. Długotrwałe korzystanie z urządzeń w młodym wieku może również wpływać na rozwój kreatywności, ponieważ dziecko nie ma czasu ani przestrzeni na twórcze myślenie i spontaniczną zabawę.

5. Zaburzenia emocjonalne i społeczne

Zbyt duży kontakt z urządzeniami elektronicznymi może prowadzić do problemów w nawiązywaniu kontaktów społecznych. Dzieci, które spędzają zbyt dużo czasu przed ekranem, mogą mieć trudności z wyrażaniem emocji, rozwiązywaniem konfliktów czy budowaniem relacji z innymi dziećmi. Może to prowadzić do impulsywności, problemów z okazywaniem empatii oraz napadami złości.

6. Problemy ze snem i aktywnością fizyczną

Używanie urządzeń przed snem może prowadzić do zaburzeń snu. Ekspozycja na niebieskie światło emitowane przez ekrany obniża produkcję melatoniny, hormonu odpowiedzialnego za sen, co utrudnia zasypianie. Brak aktywności fizycznej, związany z długotrwałym siedzeniem przed ekranem, prowadzi do problemów z wagą i ogólnym zdrowiem.

Rekomendacje – jak ograniczyć czas spędzany przed ekranem?

1. Wprowadzenie limitów

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, by dzieci do 2. roku życia nie miały kontaktu z urządzeniami elektronicznymi. Dla dzieci w wieku 2-5 lat, czas przed ekranem powinien wynosić maksymalnie 1 godzinę dziennie. Ważne jest, by rodzice wyznaczyli granice i nadzorowali czas spędzany przez dzieci na urządzeniach.

2. Aktywności ruchowe

Zamiast spędzać czas przed ekranem, zachęcaj dziecko do aktywności fizycznej. Zabawy na świeżym powietrzu, sport czy taniec pozytywnie wpływają na rozwój motoryczny i poznawczy dziecka. Zajęcia ruchowe rozwijają koncentrację, koordynację, a także wzmacniają zdolności społeczne.

3. Wspólne interakcje

Zamiast pozwalać dziecku na oglądanie telewizji czy granie w gry komputerowe, spędzaj czas na wspólnych rozmowach, czytaniu książek czy zabawach wymagających kreatywności. Takie interakcje wspierają rozwój językowy i emocjonalny dziecka, pomagając mu lepiej radzić sobie w relacjach społecznych.

4. Wybór odpowiednich treści

Jeśli już decydujemy się na ekran, warto zadbać o jakość treści, które dzieci oglądają. Wybieraj programy edukacyjne, które rozwijają wyobraźnię i zdolności poznawcze dziecka.

Korzystanie z urządzeń elektronicznych przez dzieci w wieku przedszkolnym może mieć negatywny wpływ na ich rozwój mózgu. Aby zapewnić dziecku prawidłowy rozwój, warto ograniczyć czas spędzany przed ekranem, a zamiast tego skupić się na aktywnościach ruchowych, interakcjach z rówieśnikami i angażujących zabawach.